1.1 Bediüzzaman Said Nursî’nin Kadere Dair Görüşleri

1.1.1 Varlıkta Takdir/Kader’in Delilleri

Bediüzzaman’a göre, kadere iman, yani her şeyin Cenâb-ı Hakkın takdiriyle olması imanın esaslarındandır. Kadere kesin deliller sayılamayacak kadar çoktur. Her şey “Yaş ve kuru ne varsa apaçık bir kitapta yazılmıştır.”[1] ayetinin bildirmesiyle, varlığından önce ve varlığından sonra yazılmaktadır. Allah’ın kudretiyle gerçekleşen kâinat, ayetin bu hükmünü “nizam, mîzan, intizam, tasvir, tezyin ve imtiyaz” gibi “ayat-ı tekviniyesiyle” (var olduğuna dair delilleriyle) onaylamaktadır.[2] “Latif birer sandukça” olan, tohum ve çekirdekler Allah’ın “ol” manasındaki “kün” emrine uyarak “kaf nun tezgahından” ölçü, plan, fayda ve hikmet üzerine hareket ettirilip, Allah kudretiyle meydana getirilmektedirler. Sonuç olarak, “kudret mastardır, kader mistardır.”[3] Varlıkların ölçülü oluşu, ya harika ve mükemmel maddi bir kalıbın bulunmasıyla olur veya Allah’ın ezelî kudretiyle kaderden gelen ölçülü ve ilim ile yapılmış manevi kalıpla olur. Eşyaların zaman içerisinde aldıkları şekil ve hareketler manevi emir ve kalıpla olduklarını göstermektedir.[4]

Her şeyin var olmasından sonra yaşanmış hayat hikâyesinin yazıldığına insandaki hafıza delildir. Hafızalar, Levh-i Mahfuz’un varlığına bir işaret olarak görülebilir.  Her hafıza hesap vakti kurulacak mahkemeye de bir delil sayılır. Hesap vakti geldiği zaman Allah o senet ile insana yaptıklarını hatırlatır.[5]

Bediüzzaman’ın levh-i mahfuz kavramını izah ederken eserlerinde bağlantı kurduğu bedihî ve nazarî kader olarak da isimlendirdiği imam-ı mübîn ve kitab-ı mübîn kavramlarını şöyle izah edebiliriz:

a. Nazarî Kader (İmam-ı Mübîn)

Görünmeyen âleme yani varlıkların aslına, nesline, köklerine ve tohumlarına bakar. Geçmiş ve gelecek zaman ile ilgili olup Allah’ın ilminin hâkim olduğu alandır. Bir ağacın ne kadar yaşayacağı, ne kadar büyüyeceği, ne kadar meyve vereceği bütün bunlar o çekirdekteki programda gizlidir. Ağacın hayat boyu yaşayacağı serüvene nazari kader (imam-ı mubîn, ilim defteri) denmektedir.[6 

b. Bedihî Kader (Kitab-ı Mübîn)

Görünen âleme yani,  varlıkların dış görünüşlerine bakar. Şimdiki zaman ile ilgili olup, Allah’ın kudretinin hâkim olduğu alandır. Bir çam ağacının hayat programı çam çekirdeğinde dürülüp saklanmıştır. O çekirdek baharda açılıp yeşerdiğinde var olan kader programı açılıp ortaya çıkmış olması bedihi kader  (kitab-ı mubîn, gözle görülen kitap) ile ilgilidir.[7]

Metin Şencan

——————————————————————————————————————-

[1] En’âm, 6/59.

[2] Bediüzzaman Said Nursî, Sözler, 2.Baskı, İstanbul, Yeni Asya Neşriyat, 2007, s. 761

[3] Nursî, Sözler, s. 765; Abdülkadir Harmancı, İlm-i Kelam ve Risale-i Nur, 1. B. , İstanbul, Risale-i Nur Enstitüsü Yayınları,  2000, s. 76

[4] Nursî, Sözler, s. 762, 3

[5] Nursî, Sözler, s. 763, 4

[6] Nursî, Sözler, s. 763, 892, 3

[7] Nursî, Sözler, s. 763, 892, 3; İsmail Mutlu, Bediüzzaman’ın Görüşleri Işığında Kadere İman, 8. B. , Mutlu Yayıncılık, 1995, s. 144, 5

(1021)